УЛСЫН НАЧИН Н.МУСТАФА: НУУГААД ЯАХ ВЭ. НААДМЫН ӨМНӨ НАЧИН ЦОЛ ӨГЧИХ ЮМ БИШ БИЗ ГЭЖ ДОТРОО ГОРЬДОЖ Л СУУСАН

Баян-Өлгий аймгийн Дэлүүн сумын харьяат Зэвсэгт хүчний 013 дугаар анги, “Өлгийн хүчтэн” дэвжээний бөх улсын начин Н.Мустафатай ярилцлаа.

---

-Их ойн босгон дээр улсын начин цол хүртлээ. Санасандаа хүртэл наадаж чадав уу та?
-Зодог, шуудаг өмсөж, хөлсөө дуслуулж хөдөлмөрлөж буй хэн бүхэн л улсын цол хүртэхийг зорьдог байх. Энэ их ойн босгон дээр улсын начин цол хүртлээ. Сайхан байна. Аав, ээж минь их баярласан. Жил бүр л намайг дэмжихээр цэнгэлдэх хүрээлэн ордог юм. Энэ жил цар тахлын улмаас хөдөө талд үзэгчгүй наадам зохион байгуулагдсан болохоор, зурагтаараа миний барилдааныг харсан байна лээ. Начин болоод гэртээ ирэхэд их сайхан тосч авсан.
-Сая цол нэмсэн нэгэн бөх “Өглөө сэрэхэд ч, орой унтахад сэтгэл дүүрэн сайхан байх юм” гэж хэлсэн байна лээ. Дэлтэй болгон уралдсан ч айраг амсдаггүй, дээлтэй бүхэн зодоглосон ч начин болдоггүй наадам гэдэг шүү дээ. Улсын начин цолоор дуудуулах танд ямар мэдрэмж төрж байх юм?
-Сайхан байлгүй яахав дээ. Гэхдээ тэгж өглөө үдэшгүй бодогдоод догдлоод байгаа зүйл алга. Цаашдын амжилтандаа зорьж бэлтгэлдээ орохоор төлөвлөөд явж байна. Энэ спортод бүх зүйлээ зориулж байгаагийнх хол явж том цолд хүрнэ гэж зорьж бэлтгэл сургуулилтаа базаадаг юм. Ямартаа ч эхний алхмаа амжилттай хийж улсын цолтны гэр бүлд багтлаа. Өөрийгөө бүрэн дайчлаад зүтгэнэ дээ.
-2019 оны наадмаар улсын начин цолны даваанд тулж ирсэн ч түрүү бөхөд өвдөг шороодсон. Улсын цолны босгонд тулч ирээд бүдрээд буцахад амар байгаагүй болов уу?
-2019 онд бэлтгэлжилт үнэхээр сайн байсан шүү. Заал танхимын барилдаануудад тогтмол амжилттай барилдаж байгаад улсын наадамдаа барилдсан. Улсын цол хүртэнэ гэж их ч хичээж тэмүүлсэн, болоогүй. Гэлээ гээд шантраагүй ээ. Наадмын дараахан бэлтгэлдээ орсон. Үр дүн сая гарч улсын цол хүртлээ гэж бодож байна.
-Энэ жил бэлтгэл сайхан таарсан байгаа харагдсан. Наадмын дэвжээнд сандарч тэвдэлгүй барилдаж байна лээ. Хаана бэлтгэлээ базаав?
-Өнгөрсөн өвөл заал танхимын барилдаан зохион байгуулагдаагүй. Хувийн бэлтгэлээ гэртээ л базаасан. Энэ хугацаанд өөрийгөө хөгжүүлэх тал дээр их анхаарлаа. Улсын наадам зохион байгуулах шийдвэр гарахад Өлгийн хүчтэн дэвжээний хамт олонтойгоо бэлтгэлдээ гарсан. Дасгалжуулагч нартайгаа зөвлөөд системийнх нь дагуу бэлтгэлээ базаасан.
-Нэгэн цагт Баян-Өлгийгөөс сайн барилдаж байсан улсын харцага О.Бахыт “Манай нутгаас улсын цолтон төрвөл онгоц бэлэглэсэн ч яадаг юм” гэж хэлж байсан шүү дээ. Та сонссон л байх?
-О.Бахыт харцага ч ард түмнийг басаж хэлээгүй болов уу. Тухайн үед барилдаж байсан бөхчүүдийнхээ байр байдлыг анзаараад “Ойрын хугацаанд улсын цолтон төрөхөөргүй байна гэж хэлсэн юм билээ. Хэрвээ төрвөл яах вэ гэж асуухад нь “Онгоц өгсөн ч яадаг юм” гэж хариулсан гэдэг. Олон жил сайн барилдсан харцага дүү нараа илүү хурцлах үүднээс хэлсэн болов уу гэж боддог юм. Өнөөдөр Өлгийн хүчтэн дэвжээний бөхчүүд сайн барилдаж байна.
-Хоёулаа өнгөрсөн наадмын талаар ярилцъя. Оноолтын даваанд улсын харцага Н.Золбоотой оноолт таарч хүч үзсэн шүү дээ. Барилдаанаа хэрхэн төлөвлөж гарсан бэ?
-Н.Золбоо харцага чөлөөт бөхийн сайн тамирчин. Өндөр темптэй ажиллаж хүнийг цуцааж давдаг онцлогтой бөх. Миний хувьд лав барьцанд хүрч барилдахаар төлөвлөж байсан. Барилдаан ч тооцоолсноор болж золгооноос хөмрөөд даваа авсан. Чухал даваанд хүнд барилдаан хийсэн шүү.
-Улсын цолны даваанд уран барилдаант улсын өсөх идэр начин Э.Энхбат таныг амласан. Бас л амаргүй өрсөлдөгч шүү дээ. Барилдахаар гарахад багш нар тань юу зөвлөж байв?
-Миний хувьд тайван өөртөө итгэлтэй л барилдахыг бодож дэвжээнд гарсан. Барилдаан удааширч барьц сонгож шоо шидэхэд миний талаар буусан. Гэхдээ Энхбат ах унаж яваад мэх хийдэг элдэвтэй бөх учраас нэг баярлаж, дэвхцээгүй ээ. Гарцаагүй давах л барилдааны хувилбар сонгож туг тойрсон. Начин болчихоод буцахад дотор уужраад толгойд юм юм бодогдоод мөн ч сайхан байдаг билээ. Цаашаа даваа байгааг бодож гар хуруугаа гозолзуулж гүйгээгүй.
-Харцага цолны даваанд улсын заан Б.Пүрэвсайхан таныг амласан шүү дээ. Зааны хөл шүүрдэг дархан мэхийг та тооцоолж л байсан байх. Аргалж болсонгүй юу?
-Заан миний хөлийг шүүрч авна гэдгийг маш сайн мэдэж байсан. Би хувьдаа шуудагнаас л барилдана гэж л төлөвлөж байлаа. Барилдаан санаснаар болоогүй ээ. Миний гарыг татаад л хөл шүүрчихсэн. Хүний дархан мэхийг хориход бэрх юм билээ. Төлөвлөсөн барилдаанаа гаргаж чадалгүй унаад их харамссан. Элэг бүсээ тайлаад эргээд алхаж байхдаа “Ямар амархан уначихав даа” гэсэн бодол толгойд эргэлдэж дотор харанхуйлж байсан.
-Өнгөрсөн наадмын түрүү бөх улсын аварга Э.Оюунболд допингийн асуудалд холбогдсон. Наадмын өмнөхөн аваргад өвдөг шороодсон бөхчүүдэд цол чимгийг нөхөж олгох тухай асуудал яригдаж байсан. Үүнийг та хэрхэн хүлээж авсан бэ?
-Нуугаад яах вэ. Шүүхийн анхан шатны шийдвэр гарахад хүн болгон утастаж баяр хүргээд л нээрээ ч улсын цол авчихаж байгаа юм болов уу гэж дотроо горьдож л суусан. Сүүлдээ давж заалдахад л цол хүртчих юм биш биз гэсэн горьдлогоо мартаж бэлтгэлдээ л гол анхаарлаа хандуулсан. Холбогдох байгууллагууд нь шийдвэрлэх байлгүй дээ. Би өнөөдөр ийм тийм гэж юм яриад яахав.
-Наадмын дараа холбогдоход нутагтаа байна гэж хэлж байсан. Нутгийн зон олон шинэ начингаа хэрхэн хүлээж авав?
-Төрсөн нутгийн зон олон минь сайхан хүлээж авсан шүү. Наадмын дараа нутагтаа очиж тааваараа амарч байгаад ирсэн. Миний хувьд Дэлүүн сумаас төрсөн анхны улсын цолтон болж байгаа юм. Нутгийн олон улсын цол хүртэхийг хараад их баярласан байна лээ. Удахгүй цолны мялаалга наадмаа хийнэ.
-Та ингэхэд бөхийн замд хэрхэн орж байв?
-Өвөө минь амьд сэрүүн ахуйдаа “Миний ач мундаг бөх болно шүү” гэж захиж байсан юм билээ. Миний аав хүндийг өргөлтийн тамирчин хүн л дээ. Ухаан орсон цагаас хойш л аав минь “Миний хүү бөх болно” гэж цаг тутам хэлдэг байсан юм. Би ч дүрдээ итгээд нээрээ ч бөх болчих юм болов уу гэж санана. Хүүхдийг урамшуулаад дэмжээд байхад хичээдэг юм билээ. Миний хүүхэд нас Өлгий хотод өнгөрсөн. Тухайн үед зурагт үзэж, компьютер тоглохгүй. Өглөө гараад бөмбөг хөөнө. Зарим тохиолдолд голд сэлнэ. Үргэлж хөдөлж байсан болохоор бие хөгжиж байсан юм болов уу гэж ойлгодог юм. Бөх болоход л бэлтгэгдэж байж л дээ, одоо бодоход.
-Та бөхийн удамтай юу?
-Манай өвөөгийн үеэл ах нь аймгийн хурц арслан цолтой бөх байсан юм билээ. Аймагтаа зургаан удаа түрүүлсэн байдаг. Тухайн үед баруун аймгаас нийслэл рүү ирж барилдах боломж хомс байсан юм билээ. Одоогийнх шиг зам харилцаа хөгжөөгүй байсан үе шүү дээ.
-Та анх жүдо бөхийн бэлтгэл хийж байсан гэсэн шүү дээ. Энэ талаараа тодруулахгүй юу?
-Анх жүдогийн бэлтгэл хийдэг байсан. Үндэсний бөхөөр өсвөр үеийн насны ангилалд барилддаг. Сая надтай хамт улсын начин цол хүртсэн Ш.Пүрэвгарьд, Д.Хүдэрбулга, Х.Цогтгэрэл, Ц.Мөнхбаяр бид хэд нэг насанд өрсөлддөг байлаа. Хүдэрбулга биднийгээ бодвол арай илүү байсан. Нэг үеийн хүчтэнүүд хамтдаа цол хүртэхэд сайхан л байдаг юм байна.
-Өнөө цагийн шилдгүүд сумын заануудын барилдаанаас амжилтын гараагаа эхэлж байсан шүү дээ. Таны хувьд ямар амжилттай барилдаж байв?
-Би сумын заануудын барилдаанд анх удаа зодоглосон юм. Бас ч гэж сум орон нутгийнхаа аймаг цэргийн цолтнуудыг тонгойлгодог, бөх болох дүр суучихсан үе шүү дээ. Өргөөнд гартал Архангайн У.Батгэрэл ахтай оноолт таардаг юм. Ойгүй их бяртай айхавтар хурц барилддаг хүн байж билээ. Миний хаа гуяыг ханз татчих шахаад л унагаж байлаа. Ийм их бяртай хүн байдаг аа гэж гайхаад өнгөрсөн. Надтай ижил цолтой ч ур чадвар арал бяраар хол тасархай байсан даа. Уначихаад би ер нь амжилт гаргах юм болов уу даа гэж дотор хүнтэйгээ ярилцаж билээ. Сүүлд Наурызын баярт зориулсан аймаг цэргийн цолтнуудын барилдаанд түрүүлчихээд их баярлаж, сая нэг дажгүй бөх боллоо гэж өөрийгөө тоож билээ. Нутгийн зон олон минь ч ямар их итгэл найдвар хүлээлгэж байсныг илүү ухамсарласан.
-Та нэг үе дархан аварга А.Сүхбатын удирдлагад бэлтгэл базааж байсан шүү дээ. Тэр их бөхөөс ямар эрдэм сурсан бэ?
-Дархан аварга А.Сүхбат уран дайчин эрэмгий барилддаг хүн. Миний хувьд лав барьцанд хүрч барилддаг. Аваргын уран хурц мэхийг хийхэд хэцүү. Тэр хүн миний бодолд их зүйл хийсэн шүү. Бөх хүн ямар сэтгэл зүйтэй барилдах, шийдвэрлэх даваанд хэрхэн барилдахыг багцлаад хэлчихдэг хүн байна лээ.
-Энэ жил бид шинэ аваргатай боллоо. П.Бүрэнтөгс аваргатай таарч барилдаж л байсан байх?
-Бүрэнтөгс аварга намайг бөхийн замд орж байхад л аймгийн арслан цол хүртэж байсан. Тэр дундаа Баян-Өлгий аймагт түрүүлж байсан юм. Манай нутгийнхан ч аваргыг дэмждэг. Бүрэнтөгс ч итгэлийг нь алдалгүй сайн барилдаж өндөр цолд хүрлээ.
-Шинэ начин гэр бүл зохиож амжсан уу?
-Эхнэр хүүхэдтэйгээ амьдардаг. Миний эхнэр “Бэлтгэлээ л сайн хий. Ар амьдралдаа санаа зоволтгүй гэж захидаг юм. Бэлтгэлийн хажуугаар амьдрал зохиогоод ирэхэд эхнэр ойлгохгүй байвал амжилт гаргахад хэцүү шүү дээ. Зарим тохиолдолд сэтгэлээр унаад ирэхэд намайг их дэмжинэ. Түшиг тулгуур минь миний хань юм даа.
Түрүү жилүүдэд наадмын бэлтгэлд гарахдаа эхнэрээ нутаг руу явуулчихдаг байсан юм. Наадмаар доогуур даваанд унаад эзэнгүй гэрт ирэхэд ч сэтгэл хоосон хэцүү шүү. Гэр бүлийнхнийгээ хөдөө явуулахаа больсон.
-Та улсын начин Ш.Зоригтын шавь билүү?
-Би олон багшийн гар дамжсан шүү. Анх “Алдартан” бөхийн дэвжээнд улсын заан Д.Бумбаяр багшийн удирдлагад бэлтгэл базаадаг байлаа. Оюутан ахуйдаа хажуугаар нь бэлтгэлээ базаахад амар байгаагүй, хааяа цалгардуулна. Гавьяат багш Б.Адъяахүүгийн удирдлагад ч хоёр жил бэлтгэл хийсэн. Энэ мундаг хүнээс их зүйл сурсан шүү. Гараар нь орсон хүмүүс том цол хүртдэг шүү дээ. Сүүлийн үед улсын начин Ш.Зоригтын удирдлагад бэлтгэлээ базааж, заавар зөвлөгөөг нь дагаад явж байна. Багш миний барилдааны алдаа дутагдлыг цаг тухай бүрт нь хэлж, зөвлөдөг юм. Утсаар ч хамаагүй хэлдэг.
-Таныг дэмжиж тусалдаг байгууллага хамт олон байдаг байх.
-Олон хүн бий. Өлгийн хүчтэн дэвжээ, Дулааны хоёрдугаар цахилгаан станцын хамт олон гээд намайг ивээн тэтгэж дэмждэг байгууллагууд бий. Итгэлийг нь алдалгүй сайн барилдахыг зорьж байна. Ирэх жил их ойд амжилттай барилдаж цолоо ахиулахыг зорьж байна даа.скачать dle 12.0