​Э.Эрдэнэжамъян: Үнэгүй байранд оруулна гэдэг сонгуульд санал авах гэсэн л арга хэмжээ

-Манай намд иргэдийг орон сууцаар хангах хоёр үндсэн хөтөлбөр байгаа юм. Эхний буюу урт хугацаанд хэрэгжих хөтөлбөр шинэ нийслэлтэй нийлээд нь найман том хотод 450 мянган айлын орон сууц барьж үнэгүй оруулна гэсэн бодолтой байгаа. Хоёрт, өнөөдрийн Улаанбаатарт байгаа асуудлыг шийдэх зорилготой богино хугацааны бодлого. Өнгөрсөн бямба гаригт бүртгэсэн иргэдийг зах зээл дээр бэлэн баригдсан, борлогдож чадахгүй байгаа байруудад төр зохицуулалт хийх замаар иргэдийг оруулах юм. Барилгын яамнаас мэдээлж байгаагаар 55 мянга орчим орон сууц баригдсан байна. Энэ байрнууд орох хүсэлтэй иргэд Монгол банкны журам, банкны нөхцлийг хангаж чадахгүй шалтгаанаар авч чадахгүй байна. Тэгэхээр энэ журмуудыг өөрчилнө гэсэн үг. Хүүгүй, урьдчилгаагүй л олгоно гэсэн үг. Ипотекийн зээл 20 жилийн хугацаанд 160 хувийн хүү олж байна. Үүний 100 хувийг төр авч байгаа бол 60 хувь нь банкны ашиг болж байгаа юм. Төр яагаад иргэдийнхээ татварын мөнгийг хурааж авчихаад буцаагаад 100 хувийн ашигтай ажиллах ёстой юм бэ гэдэг л зарчмыг яриад байгаа юм.

-Өөрийн бодол өөртөө зөв гэдэг шиг тэдний санхүүгийн болон улс төрийн ойлголт өөр учраас тэд чадахгүй. Харин бид санхүүгийн тооцоо, улс төрийн үндэслэлээ ойлгосон учраас чадна. Ийм хөтөлбөрийг бараг дэлхийн бүх улс орон хийсэн байна. Япон 1950-иад оноос эхлээд ийм хөтөлбөр хэрэгжүүлж 750 мянган айл өрхийг хамруулсан байдаг. Сингапур 1960-аад оноос энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн. Өнөөдөр айл өрхийнх нь 80 хувь яг ийм нөхцлөөр байранд амьдарч байна. Төр татвар хураагаад ард түмнийхээ ахуй амьдралыг сайжруулах үүрэгтэй болохоос иргэдээс мөнгийг нь аваад дамлан хүүлээд жилийн 10,15 хувийн хүүгийн ашиг олоод явж байх ёсгүй. Бид энэ зарчмыг ойлгосон учраас хэрэгжүүлье л гэж байгаа юм.

-Банк хоёр, гурван төрлийн аргаар барилгын салбар дээрээс мөнгө олж байна. Нэгд, барилгын компаниудад зээл өгөөд, эсвэл хөрөнгө оруулаад ашиг олдог. Гэтэл энэ хэсэг нь дампуурчих гээд байгаа юм. Баахан барилгын компанид зээл өгөөд хөрөнгө оруулчихсан. Гэтэл нөгөө зээл нь буцааж төлөгдөхгүй эрсдэлд орсон. Салбрын хэмжээнд сандарсан байж байгаа. Үүнийг бид чөлөөлж өгөх гээд байгаа юм. Нэг үгээр, банкаа, барилгын компаниудаа хамгаалж байгаа бодлого гэж хэлж болно. 

-Харин ч төр олон эрсдэлээс хамгаалагдана. 450 мянган айлын орон сууцыг барихад 12 тэрбум ам.долларын л санхүүжилт хэрэгтэй юм билээ. Энэ бол Монголын нөхцөл байдалд хаанаас ч олдох мөнгө.

-Нэгэнт одоо байртай хүнд байр өгөх шаардлагагүй. Байргүй байгаа хүмүүст л өгнө. Тиймээс тухайн хүн байртай байна уу, үгүй юү гэдгийг маш хурдан мэдэж байна. Тиймээс олон байртай хүнд нэмж байр өгөх шаардлага байхгүй. 17 байртай хүн байна гэдэг. Энэ бол дандаа авилгачин хүмүүсийн байр. Мэргэжлийн хяналт, хотын онцгой комисст ажиллаж байсан хүмүүс барилгын компаниудаа хээл хахууль авсаар байгаад олон байртай болсон. Ийм байруудыг хураах ёстой.

-Угаасаа гэмт хэрэг хийсэн бол гэмт хэргээс олсон орлогыг хураадаг л биз дээ. Түүнтэй адилхан хураах хэрэгтэй. Нэгэнт төрд ирсэн байрыг хоосон байлгаад байж болохгүй хэн нэгэн айлыг оруулна. Гэмт хэрэг хийж олон байртай болсон асуудлыг ингэж шийднэ гэсэн үг.

-Тэгж хэлж болохгүй. Гэмт хэрэг хийгээд тэр нь ил болсон л хүмүүсийн асуудал. Мэдээж шүүхийн шийдвэр гарсан байж таарна. Түүнээс манай энэ хөтөлбөрийн зорилго нь байр хураах гээд байгаа асуудал биш. Одоо хүмүүс олон байртай байгаагийн шалтгаан нь түрээсээр илүү ашиг олж байна гэсэн үг. Төр үнэ хямд байр иргэдэд өгөөд эхлэхээр олон байртай хүмүүс байраа зарж эхэлнэ. Ингээд төрдөө заръя гэвэл төр худалдаж аваад хямдхан үнээр нь иргэддээ өгчих л санхүүгийн механизм байгаа. Зах зээл дээр зарагдаагүй байгаа 50 мянган орон сууц дээр төрд байраа зарах хүсэлтээ иргэдээс байрыг нь авбал 100 мянган орон сууц руу ч дөхөж магадгүй.

-Төрийн мөнгөний бодлого буруу байгаа учраас бид ийм байдалтай байгаа юм. Тиймээс хамгийн нэгдүгээрт төр мөнгөний бодлогоо өөрчлөх ёстой юм байна. Манай төрд мөнгө байхгүй гэсэн ойлголт байхгүй. Бидэнд мөнгө олдоно. Харин зөв зүйтэй зарцуулахад л асуудал байна.

-Зээл ч авч болно. Янз бүрийн арга байна. Төр ерөөсөө мөнгөөр дутаад байх асуудалгүй. Эхний ээлжинд бид 20 мянгыг л бүртгэж, энэ хөтөлбөрт хамруулна гэж байгаа юм. Энэ бол төрөөс мөнгө буюу хөрөнгө оруулалт нь хийгдээд гарчихсан барилгууд. Татвар төлөгчдөөс төр мөнгө хурааж аваад түүнийгээ арилжааны банкуудад хадгалуулаад арилжааны банк нь барилгын компаниудад зээлсэн процесс. Анхдагч мөнгө нь төрөөс буюу ард түмнээс гарсан.

-Одоогоор 10-аад мянган хүн бүртгүүлсэн байна. Энэ Бямба гарагт  үлдсэн 10 мянгыг бүртгэнэ.

-Анх нийслэлийн МАХН-аас санаачилж энэ ажил эхэлсэн. Гэхдээ хөдөө орон нутгийнхан маш их бүртгүүлье гэж байгаа учраас хөдөө орон нутгаас 500 ч юм уу квот гаргаж бүртгэе гэж байгаа.

-Бүртгэхдээ иргэдээс мөнгө авч байгаа юу?

-Үгүй. Ямар ч мөнгө авахгүй. Бидэнд хандаж байгаа хүмүүс жинхнээсээ зорилтот бүлгийн иргэд байна. Байранд оръё гэсэн асар их хэрэгцээ, хүсэл байна. Одоогийн төрд хандахаар энэ бүтэхгүй байна. Тиймээс төрийн эрх бариагүй намын бүртгэлд ч хамаагүй итгээд ирж байна гэдэг нь тэр хүмүүст үнэхээр их хүлээлт, хүсэлт байна гэсэн үг. Тиймээс эхний ээлжинд орон сууцжуулах хүмүүс тийм л хүмүүс байх хэрэгтэй. Бусад нь бол яах вэ. Байдлыг харъя гэж байгаа хүмүүс дараагийн ээлжийн байрыг хүлээгээд л байж байх хэрэгтэй.

-Засгийн эрхийг авахад ард түмний дэмжлэг хэрэгтэй. Би ний нуугүй л хэлж байгаа. Энэ бол ард түмний дэмжлэгийг авах зорилготой нэг арга хэмжээ. Бүртгүүлсэн иргэд маань ядаж бидэнд саналаа өгнө. Манай намд хангалттай боловсон хүчин байгаа. Одоо байгаа 76 гишүүнийг харах тусам эднээс дор байхгүй гэдгээ ойлгож байгаа. Бид системтэйгээр улс төрд явах хүмүүсээ бэлдэж байгаа. Өмнө нь бэлдэх цаг хугацаа байгаагүй ч юм уу, янз бүрийн байдлаар сонгуульд ордог байсан. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд бид улс төрийн сургуулийг маш сайн ажиллуулсан гэсэн үг. Тиймээс ямар ч байсан гарч ирэнгүүтээ ямар нэгэн фракц болоод нэгнийгээ огцруулаад, засаг төрийнхөө бодлогыг өөрчлөөд явахааргүй хэмжээнд нэр дэвшигчид маань төлөвшсөн байгаа.

-Одоо зүгээр бүртгэж байгаа юм. Хуваарилалт хийгээд тооцоод судалгаа явуулах гээд байгаа юм. Хүмүүс хэдэн метр квадрат байранд орох хүсэлтэй байгаа юм, санхүүгийн тооцоолол бодитой байх уу, үгүй юү гэдгээ судалж байгаа. Үүнийгээ ирсэн хүмүүстээ ч хэлж байгаа. “хэрвээ бид ялбал дараа жил нь байрандаа орно. Нөгөө талаар та бүхнийхээ хүсэлтийг судлах гэж байгаа” гэдгээ хэлж байгаа.