Төв Азийн орнууд усан цахилгаан станц барихаар тохиролцов

Киргиз, Узбекистан, Казахстан улс Камбар-Ата УЦС-1-ийг барих бэлтгэл ажлын тухай гэрээнд гарын үсэг зурлаа. Төслийн өртөг нь дөрвөн тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэж байгаа бөгөөд таван жилийн дараа анхны гидравлик төхөөрөмжийг ажиллуулахыг хүсэж байна. 256 метр өндөр далан нь бүс нутгийн хамгийн том далан болно. Төлөвлөгөөнүүд хэрэгжиж чадвал Киргизстан цахилгаан эрчим хүч импортлогч орноос экспортлогч орон болно.
Энэ сарын дундуур Вена хотноо эрчим хүчний хөрөнгө оруулалтын олон улсын форум болсон. Энэ арга хэмжээний гол үйл явдал нь Киргиз, Узбекистан, Казахстаны Эрчим хүчний сайд нарын уулзалт байв. Хэлэлцээрийн үр дүнд Киргизийн Камбарата усан цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтад хамтран оролцох гэрээнд гарын үсэг зурлаа. Талууд төслийг удирдах гурван талт хувьцаат компани байгуулахаар тохиролцож, Бишкек 34 хувь, Ташкент, Астана тус бүр 33 хувийг эзэмшихээр тохиролцов.
Түүнчлэн уг гэрээнд барилгын ажил дууссаны дараа оролцогчид усан цахилгаан станцын ажиллах горимыг тохиролцож, цахилгаан эрчим хүчнийхээ тодорхой хэсгийг эргүүлэн худалдаж авах баталгаатай болно. Эцэст нь форумын үеэр Дэлхийн банк, ОПЕК-ийн сан, Азийн хөгжлийн банк, Исламын хөгжлийн банк, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкийг багтаасан Хандивлагчдыг зохицуулах хороо байгуулахаа зарлав. Энэ бүтцүүд бүтээн байгуулалтад хөрөнгөө оруулна гэж үзэж байна.
Киргизийн ерөнхий сайд Акылбек Жапаров ирээдүйн усан цахилгаан станцын параметрүүдийн талаар ярилаа. Түүний хэлснээр суурилагдсан хүчин чадал нь 1860 МВт, жилийн дундаж гарц нь 5.6 тэрбум кВт.ц байх болно (харьцуулбал, энэ нь Оросын хамгийн том Саяно-Шушенская усан цахилгаан станцтай харьцуулахад дөрөв дахин бага, ойролцоогоор Бурейская усан цахилгаан станцын үзүүлэлттэй тэнцүү байна). Урьдчилсан өртөг нь дөрвөн тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэж, Бишкек өөрийн хөрөнгөөс 500 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийхээр, үлдсэнийг нь хөрөнгө оруулагчдаас авахаар төлөвлөж байгааг Засгийн газрын тэргүүн мөн онцоллоо.
А.Жапаровын хэлснээр тэд уг байгууламжийг 10 жилийн дотор барих бөгөөд таван жилийн дараа анхны гидроагрегатыг ашиглалтад оруулахыг хүсэж байна. “Ерөнхий төлөвлөгөөнд чулуу дүүргэх далан, дөрвөн гидроагрегат бүхий усан цахилгаан станцын барилга, ашиглалтын ус зайлуулах суваг, тээврийн хонгил, үйлдвэрлэлийн барилга, суурин тосгон, усан сан бүхий газар, ус цэвэрлэх байгууламжийг багтаасан” гэж тэр онцлон тэмдэглэв.
Камбарата усан цахилгаан станцыг Киргизийн хамгийн томд тооцогддог Нарын гол дээр барихаар төлөвлөж байна. Төслийг Зөвлөлтийн үед боловсруулж эхэлсэн бөгөөд тэр үед үнэхээр хувьсгалч санаа байсан. 275 метр өндөртэй даланг хяналттай дэлбэрэлтээр барих гэж байсан бөгөөд үүний үр дүнд налуу нурж, голыг хаах ёстой байсан. Хэрэв хэрэгжүүлсэн бол 247 мянган тонн тэсрэх бодис ашиглахаар төлөвлөжээ. Энэ нь түүхэн дэх хамгийн том цөмийн бус дэлбэрэлт болох байв. Цаашилбал, чулуун дундуур ус нэвчүүлэхгүйн тулд далангийн биеийг нарийн ширхэгтэй материалаар бүрэх байлаа.
Энэ сарын дундуур Вена хотноо эрчим хүчний хөрөнгө оруулалтын олон улсын форум болсон. Энэ арга хэмжээний гол үйл явдал нь Киргиз, Узбекистан, Казахстаны Эрчим хүчний сайд нарын уулзалт байв. Хэлэлцээрийн үр дүнд Киргизийн Камбарата усан цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтад хамтран оролцох гэрээнд гарын үсэг зурлаа. Талууд төслийг удирдах гурван талт хувьцаат компани байгуулахаар тохиролцож, Бишкек 34 хувь, Ташкент, Астана тус бүр 33 хувийг эзэмшихээр тохиролцов.
Түүнчлэн уг гэрээнд барилгын ажил дууссаны дараа оролцогчид усан цахилгаан станцын ажиллах горимыг тохиролцож, цахилгаан эрчим хүчнийхээ тодорхой хэсгийг эргүүлэн худалдаж авах баталгаатай болно. Эцэст нь форумын үеэр Дэлхийн банк, ОПЕК-ийн сан, Азийн хөгжлийн банк, Исламын хөгжлийн банк, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкийг багтаасан Хандивлагчдыг зохицуулах хороо байгуулахаа зарлав. Энэ бүтцүүд бүтээн байгуулалтад хөрөнгөө оруулна гэж үзэж байна.
Киргизийн ерөнхий сайд Акылбек Жапаров ирээдүйн усан цахилгаан станцын параметрүүдийн талаар ярилаа. Түүний хэлснээр суурилагдсан хүчин чадал нь 1860 МВт, жилийн дундаж гарц нь 5.6 тэрбум кВт.ц байх болно (харьцуулбал, энэ нь Оросын хамгийн том Саяно-Шушенская усан цахилгаан станцтай харьцуулахад дөрөв дахин бага, ойролцоогоор Бурейская усан цахилгаан станцын үзүүлэлттэй тэнцүү байна). Урьдчилсан өртөг нь дөрвөн тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэж, Бишкек өөрийн хөрөнгөөс 500 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийхээр, үлдсэнийг нь хөрөнгө оруулагчдаас авахаар төлөвлөж байгааг Засгийн газрын тэргүүн мөн онцоллоо.
А.Жапаровын хэлснээр тэд уг байгууламжийг 10 жилийн дотор барих бөгөөд таван жилийн дараа анхны гидроагрегатыг ашиглалтад оруулахыг хүсэж байна. “Ерөнхий төлөвлөгөөнд чулуу дүүргэх далан, дөрвөн гидроагрегат бүхий усан цахилгаан станцын барилга, ашиглалтын ус зайлуулах суваг, тээврийн хонгил, үйлдвэрлэлийн барилга, суурин тосгон, усан сан бүхий газар, ус цэвэрлэх байгууламжийг багтаасан” гэж тэр онцлон тэмдэглэв.
Камбарата усан цахилгаан станцыг Киргизийн хамгийн томд тооцогддог Нарын гол дээр барихаар төлөвлөж байна. Төслийг Зөвлөлтийн үед боловсруулж эхэлсэн бөгөөд тэр үед үнэхээр хувьсгалч санаа байсан. 275 метр өндөртэй даланг хяналттай дэлбэрэлтээр барих гэж байсан бөгөөд үүний үр дүнд налуу нурж, голыг хаах ёстой байсан. Хэрэв хэрэгжүүлсэн бол 247 мянган тонн тэсрэх бодис ашиглахаар төлөвлөжээ. Энэ нь түүхэн дэх хамгийн том цөмийн бус дэлбэрэлт болох байв. Цаашилбал, чулуун дундуур ус нэвчүүлэхгүйн тулд далангийн биеийг нарийн ширхэгтэй материалаар бүрэх байлаа.