Улаан буудайн чанар гурилын үнэд нөлөөлж ирлээ
Манай улсын хүнсний голлох нэр төрлийн бүтээгдэхүүн гурилын үнэ өмнөх оноос өсөж ирлээ. Үүнтэй зэрэгцэн гурилын чанарын асуудал анхаарал татан хөндөгдөж байна.
Энэ жилийн Сар шинийн баяраар бууз, хэвийн боовоо хийсэн иргэд энэ талаар ярьж гурил нь урдынхаас нэг л өөр, чанар муутай байна гэх үгийг бишгүй сонссон байх. Тэгвэл бодит нөхцөл байдалд дотоодын улаан буудайн чанар муудсан нь үйлдвэрлэлд нөлөөлж байгааг гурил үйлдвэрлэгчид хэлж байна.
Чанартай гурил үйлдвэрлэхийн тулд цавуулаг өндөртэй улаан буудайтай байх шаардлагатай. Гэвч улаан буудайн чанар хангалтгүй байгаа нь жилийн жилд л яригдсан хэвээр байна. Буудайн чанарт цаг агаарын хүчин зүйл, үрийн чанар, хадгалалт зэрэг цөөнгүй хүчин зүйл нөлөөлж иржээ.
Тухайлбал, ургац хураалтын үед цаг агаарын гэнэтийн өөрчлөлтөөс зарим ногоо, үр тариа хяруунд цохиулж ургацын хэмжээ багасаж, тэжээллэг чанар алдагддаг. Уур амьсгалын өөрчлөлт хүнсний үйлдвэрлэлд шууд нөлөөлөөд зогсохгүй хүнсний нэмүү өртгийн сүлжээний бүхий л үе шатанд хүнсэнд агуулагдах шимт бодисуудыг алдагдуулж байна.
Улаан буудайн чанар муу байгаа нь гурилын чанар болон үнэд нөлөөлж байна.
Нөгөө талаар улаан буудайн чанарыг сайжруулахын тулд сорт солих, үр шинэчлэх, цавуулаг өндөртэй улаан буудай импортоор авах хэрэгтэйг гурил үйлдвэрлэгчид хэлдэг. Манай улс хэдийгээр дотоодынхоо гурилын хэрэгцээг бүрэн хангахуйц улаан буудай хураан авч байгаа ч чанар энэ хэвээр муу байсаар байвал яах вэ гэдэг асуудал хэвээр үлдээд байна. Дахиад л импортын бүтээгдэхүүний хараат болж, үнийн өсөлтийн дарамтад орох уугэдэг болгоомжлол тулгарч байна. Нөгөө талаар импортоор хэрэгцээгээ нөхөх ч учир дутагдалтай байна.
Хураасан ургац, төрлөөр, хэмжих нэгж: тонн
Монгол Улс хэрэгцээт улаан буудайны 17 хувийг импортоор авдаг. Олон улсын геополитикоос хамарсан нөхцөл байдал бий болсноос хойш нэг жил өнгөрөөд байгаа ч хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өссөөр байна. Дэлхийн улаан буудай болон бусад чухал үр тарианы хоёр томоохон экспортлогч дайтаж буй энэ үед эмзэг бүлгийн олон орны хүнсний аюулгүй байдал хурцадсан хэвээр байна.
НҮБ-ын Хүнс, хөдөө, аж ахуйн байгууллагын Хүнсний үнийн индексээс харахад, сүү, үр тарианы хамт ургамлын тосны үнэ хамгийн өндөр хувиар өссөн бол элсэн чихэр, махны үнэ өнгөрсөн оны эхэн үетэй харьцуулахад бага зэрэг өөрчлөгджээ. ОУВС болон дэлхийн бусад байгууллага хүнсний аюулгүй байдлын талаар саяхан гаргасан хамтарсан мэдэгдэлдээ, Засгийн газар болон хандивлагчид хамгийн эмзэг бүлгийнхэнд үзүүлэх дэмжлэгээ эрчимжүүлж, худалдаа, зах зээлийн үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх, хортой татааснаас татгалзах ёстойг илэрхийлээд байна. Энэ байдал ч манай улсад цаашид ч нөлөөлсөөр байх нь дамжиггүй.
Нийслэлийн нэр бүхий худалдааны томоохон төвүүдээр орж, гурилын үнийг судлахад өмнөх оноос өссөнийг харж болно. Тухайлбал, “Баянзүрх” зах, “Сансар” супермаркет, “Хүчит шонхор”, “Бөмбөгөр” худалдааны төв, “Саруул” зах, “Барс” худалдааны төв, “Таван эрдэнэ”, “Хархорин” зах, “Номин супермаркет”, “М март”, “Оргил супермаркет”, “Их наяд” худалдааны төвд борлуулж байгаа гурилын үнийн мэдээллийг графикаар хүргэе.
Түүнчлэн дэлхийн хүнсний үйлдвэрлэлд уур амьсгалын өөрчлөлтийн үзүүлэх сөрөг нөлөө өсөн нэмэгдэж байгааг харгалзан үзвэл(уур амьсгалын өөрчлөлтгүй хувилбартай харьцуулахад) 2050 он гэхэд хүнсний үнэ үлэмж хэмжээгээр өснө гэсэн таамагтай байна. Тодруулбал, төмсний үнэ 36 хувь, шошийн үр 14 хувь, шувууны мах 14 хувь, хүнсний ногоо 12 хувь, улаан буудай 8 хувь өснө гэсэн тооцоотой байна.
Тэгэхээр улс орны стратегийн хүнс болох улаан буудай, гурилын чанарын асуудлыг бодлого тодорхойлогч, шийдвэр гаргагч нар одооноос анхаарахгүй бол нэргэсэн хойно нь хашхираад нэмэргүй болох вий хэмээн гурил үйлдвэрлэгч нар хэлж байна.