iNet.mn дагах

Г.Занданшатар: Алтай судлалын институц байгуулах санаачилга гаргасныг талархан дэмжиж байна

Төрийн ордонд болж буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ-Жендерийн эрх тэгш байдал ба тогтвортой хөгжил” чуулга уулзалтын“Алтай судлалын олон улсын чиг хандлага” салбар хуралдааны нэгдүгээр хэсэг өндөрлөж, хоёрдугаар хэсгийн хуралдаан үргэлжилж байна.

Салбар хуралдааныг нээж хэлсэн үгэндээ, УИХ-ын дарга Г.Занданшатар Номхон Далайгаас Дунай мөрнийг хүртэлх асар уудам нутагт өнө эртнээс нүүдэлчид хэл, түүх, соёлын улбаагаа үлдээснийг Хүннүгийн үеэс өнөөг хүртэл залгамжлан, соёлын, түүхийн улбааны маш нарийн хэлхээ холбоотой хөгжүүлсээр ирснийг Шинжлэх ухаанд “Алтай хэлний аймаг”, “Алтайн ард түмнүүд”, “Алтайн соёл” зэргээр томъёолж ирсэн бөгөөд сүүлийн үед зарим эрдэмтэн, судлаачид “Алтайн соёл иргэншил” хэмээн тэмдэглэх болсныг онцолсон юм. Тэрбээр, Алтай судлалыг онц сонирхолтой болгож байгаа нэг гол зүйл бол энэ бүс нутгийн өвөрмөц соёл уламжлалыг хослол бөгөөд үүнийгби үндэсний ижилсэл-ондоошилтой харьцуулан ойлгож болно гэж боддог юм. Ижилслээс ондоошил руу, ондоошлоос эргээд харилцан нийтлэг үнэт зүйлийн хэлхээ холбоо бий болсныг олон талаас харж болно. Тухайлбал,Алтай язгуурын ард түмний,ялангуяа нүүдэлчдийн гэр бүлийн соёл ижил төстэй байдаг. Энэ талаар доктор, профессор Илхан Шахин гуай“Altay Communities” номдоо, гэр бүлийн үнэт зүйлийн ижил төстэй байдал, түүхийн хэлхээ холбоосуудыгархеологийн судалгаагаар баталсан байна. Орхоны хөндийн зэрэг олон судалгаа, ном бүтээлээрээ тэрбээрүүнийг нотлон бичиж, энэ язгуур гарвалын хувьд маш ижил төстэй нийтлэг зүйл байгааг тодорхойлжээ гэлээ.

Түүнчлэн УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, олон зуун жилийн турш Алтайн бүс нутаг нь Өрнө-Дорныг холбосон олон үндэстний уулзвар болж ирснээс гадна Торгоны зам, одоогийнхоор хэвтээ корридор гэж хэлж болохоор түүхэн соёл иргэншлийн улбаат хэлхээ холбоос гэж тодорхойлж болохыг тэмдэглээд, энэ нутгийн ард түмний соёлын өвийг судлах, тэдний хэл, зан заншил, амьдралын өвийг ойлгох нь хүн төрөлхтний талаарх бидний ойлголтыг баяжуулж соёлын хадгалалтад онцгой чухал гэдгийг чухалчлан дурдсан юм. Алтай судлал одоогоор голдуу хэл шинжлэл, байгалийн ухааны хүрээнд түлхүү хөгжиж буйг тэрбээр дурдаад, үүгээр хязгаарлагдахгүй шүтэн барилдлагаараа соёл, түүх, археологи, олон улсын харилцаа, аялал жуулчлал, тэр бүү хэл, эдийн засгийн шинжлэх ухааны зэрэг олон чиглэлээр түлхүү хөгжүүлэх боломжтой гэлээ. Мөн тэрбээр, хэдийгээр Алтайн нуруу нь Монгол, Орос, Хятад, Казахстан гэсэн дөрвөн орны нутаг дэвсгэрт түлхүү харьяалагдах боловч Алтай язгуурын хэлний онолын хүрээнд монгол, түрэг, манж, солонгос, япон хэлний хүрээгээрөргөн хүрээнд авч үзэж буйг дурдан, нарийвчилсан судалгаанд хэдийгээр маргаантай олон асуудал байгаа ч эдүгээгийн өндөрлөгөөс бус тухайн үеийнх нь цаг үеийн нөхцөл байдалтай харьцуулан авч үзвэл ижил төстэй байдлыг олон талаар дүгнэж болохоор байна гэсэн юм. Үүндээ тэрбээр жишээ татан, 6000 жилийн өмнө монгол, түрэг, уйгур хэл салсан гэж зарим эрдэмтэд үзэж байхад, уйгур, согд бичгийн уламжлал яагаад монгол хэлтэй, руни бичиг яаж өмнөх түүхэн соёлуудаас шилжиж ирсэн юм, хэл, аялгууны онцлогууд ямар байсан юм зэргийг Хятадын Цагаан хэрмээс Унгарын тал хүртэл өргөн уудам нутгийг хамарсан соёлын харилцан хамааралд нь нарийвчлан судлах шаардлагатайг тэмдэглэлээ. Мөн, өнөөдрийн даяарчлагдсан нийгэмд Алтай судлал нь олон улсын хамтын ажиллагаа, соёлын солилцооны, шинжлэх ухааны хамтын ажиллагааны өндөр нөөц, өргөн боломжтой салбар юм. Бүс нутгийн геополитикийн ач холбогдол хөрш зэргэлдээх орнуудын нийтлэг уламжлал нь энэ хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх энэ бүс нутгийн яриа хэлэлцээг дэмжих хуваагдлыг арилгах боломжийг олгож байна гэлээ.

Тэрбээр цааш хэлэхдээ, Бан Ги Мун гуай саяхан шинээр гаргасан номоо өчигдөр надад танилцуулсан гээд, “Uniting Nations in a Divided World” гэдэг энэ номонд, хуваагдсан дэлхийд яаж энд улс үндэстнүүд нэгдэж хамтарч ажиллаж болох вэ гэсэн энэ үзэл санаа, хүн төрөлхтөн нийтлэг өв соёлоороо нэгдэх ёстой гэсэн НҮБ-ын үзэл санаатай нийцнэ гэж үзэж байгааг дурдав. Иймд Алтай судлал бол бидний мэдлэгээ хуваалцах, хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх замаар Тогтвортой хөгжлийн бодлогод хувь нэмрээ оруулах өргөн боломж гэж үзэж байна гэж тэрбээр цохон тэмдэглэлээ.

Өнгөрсөн жил манай эрдэмтэн Д.Анхбаяр тэргүүтэй эрдэмтэд Туркийн Ван мужид Хүлэгү хааны ордонг олсон, Зүчи хааны ордон Төв Азийн улсуудад байгааг судлах, илрүүлэх шаардлагууд байх жишээтэй. Энэхүү археологийн олдворууд ч гэсэн бидний түүхэн хэлхээ холбоог бататгаж байдаг гэж УИХ-ын дарга онцлоод, Туркийн парламентын спикер надад, Чингис, Батхаан нэртэй хэдэн 100 мянган турк хүн байдгийг сонирхуулж, Монголд байгаа нэрнээс хэдэн 10 дахин илүү гэж байсан хэмээж байсныг дурсан ярилаа.

УИХ-ын дарга Г.Занданшатар,хуралд хуран цугласан Азербайжан, Киргиз, Казахстан, Турк, Монгол Улсын эрдэмтэн, судлаачдаас Алтай судлалын олон улсын чиг хандлага цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар үнэтэй саналууд гарна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлээд, чуулга уулзалтад хүрэлцэн ирсэн эрдэмтдээс Алтай судлалын институц байгуулах санаачилга гаргасныг талархан хүлээн авч буйгаа илэрхийлэв. Тэрбээр, энэ санаачилгыг тус бүрийн улсдаа дэмжүүлж, хамтарсан бүтцээр ажиллавал нээгдээгүй, илрээгүй, тодорхойлогдоогүй олон асуудалд хариулт өгөх эрдэм судлалын чухал арга механизм болно гэдэгт итгэж байна гэлээ.

“Алтай судлалын олон улсын чиг хандлага” салбар хуралдааны нэгдүгээр хэсэгт Түрэг гаралтай улс орнуудын Парламентын Ассамблейн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Мэхмэт Сурейя Эр, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр, Шинжлэх ухааны академийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан, Хэл бичгийн ухааны доктор, профессор О.Самбуудорж нар үндсэн илтгэл тавив.скачать dle 12.0

ЗАВХАН: Хөөмөлдөж сийлсэн бурхны бүтээлүүд хадгалагдаж байна

Өнөөдөр, 15:11

Т.Ариунчимэг: “Амьдрахуй” гэдгийг бид “хүлцэхүй” юм байна гэж тодорхойлсон

30/09/2024, 20:29

Азүмарюү С.Тодбилэгийн зодог тайлах ёслол боллоо

30/09/2024, 20:25

Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгчийг албан ёсоор угтаж авлаа

30/09/2024, 20:10

З.Энхболд, Б.Энх-Амгалан нарт оноосон шийтгэх тогтоолыг шүүхээс хүчингүй болгожээ

30/09/2024, 11:34

Д.Дуламсүрэн: Аялал жуулчлалын салбарт тогтвортой ажиллах боловсон хүчнийг бэлтгэх шаардлагатай байна

30/09/2024, 11:32

МАН, АН, ХҮН намын НИТХ-д нэр дэвшигчид

30/09/2024, 11:30

УИХ-ын намрын чуулганаар хэлэлцэх хуулиуд

30/09/2024, 11:28

Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгч То Лам Монгол Улсад төрийн айлчлал хийнэ

30/09/2024, 11:26

Чинагийн Галсан “Мэргэн ном” цомын эзэн боллоо

30/09/2024, 11:23

Э.Одбаяр: Монгол бол хэнийг ч даган баясахгүй, энхийг эрхэмлэсэн, бие даасан олон тулгуурт гадаад бодлоготой орон

25/09/2024, 09:53

"Хубилай хаан" медалийн эзэд тодорлоо

25/09/2024, 09:51

“Чингис хаан” нисэх буудлыг өргөтгөхөөр тохирчээ

25/09/2024, 09:49

"Баавгай болохсон" киног улс төрийн зорилгоор цензурдэж байна"

25/09/2024, 09:48

“Жуулчин төгөл” аяныг 3 дахь жилдээ хэрэгжүүлнэ

25/09/2024, 09:47

Монгол улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийг НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш албан ёсоор угтан авлаа

25/09/2024, 09:45

Физик, хими, математик, технологи, англи хэлний мэргэжилтнүүдийг гэрээт багшаар ажиллуулна

18/09/2024, 20:21

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит Esan Үндэсний Цахим сан

18/09/2024, 20:20

Зуслангийн бүсийг Шаргаморьт хот, Партизан-Жаргалант тосгоныг хотын хүнсний хангамжийн хөнгөлөлттэй бүс болгоно

18/09/2024, 20:17

Олон улсын олимпиадад амжилттай оролцсон сурагчид, зохион байгуулах хороодод шагнал гардууллаа

18/09/2024, 20:16

Монгол Улс цахим засаглалын хөгжлийн индексээр 28 байраар урагшилжээ

18/09/2024, 20:13

Киришима Б.Лхагвасүрэн найман даваатай башёг үргэлжлүүлж байна

18/09/2024, 13:52

Физик, хими, математик, технологи, англи хэлний мэргэжилтнүүдийг гэрээт багшаар ажиллуулна

18/09/2024, 13:48

Монгол-Японы эмнэлэг орчин үеийн оношилгоо, эмчилгээний тоног төхөөрөмжтэй боллоо

18/09/2024, 13:46

Монголын нүүдлийн соёл, зан заншил, үзэсгэлэнт байгалийг контентоор дамжуулан сурталчилна

18/09/2024, 13:44

Дэлхийн озоны үе давхаргыг хамгаалах өдөр тохиож байна

17/09/2024, 12:10

ХӨВСГӨЛ: Нийт газар нутгийн 40 орчим хувь нь цөлжилтөд өртсөн байна

17/09/2024, 12:06

Өнөөдөр болох үйл явдлууд

17/09/2024, 12:03

С.Такаичи санал асуулгын дүнгээр тэргүүлжээ

17/09/2024, 12:01

Газар тариалангийн бүс нутгаар хөрсөн дээр цочир хүйтэрч болзошгүйг анхааруулав

17/09/2024, 11:57

Г.Батхүү агсаны амь насаа алдсан Төрийн ордны газар

22/05/2019, 14:51

????? ????????? SpaceX ????????? ????? ??????? ?????

19/09/2018, 11:38

26/09/2018, 10:41

9/10/2018, 12:01

АНУ-ын шийдвэртэй холбоотойгоор алтны ханш буурч, нефтийн ханш өслөө

14/08/2019, 15:22

?.???????? ?????? ?????? ??????? ??????????? ???-?? ?????? ?????? ???????

21/09/2018, 13:45

Хэвлэл мэдээллийн салбарын гэрэл зурагчид үзэсгэлэнгээ нээв

25/03/2019, 09:25

"Монголыг чиглэсэн 100 мянган жуулчин агаарын тээврээс болж аяллаа цуцалдаг"

22/04/2019, 15:55

Гайхамшигт Антрактид Девен Строссын нүдээр

21/02/2019, 10:18

Эзэмшлийн газар дээрээ автомашин худалдаалж буй 15 ИААНБ-ын газар эзэмших эрхийг цуцаллаа

30/08/2019, 12:46

Бэлтгэл хошууч генерал Б.Баярмагнай: Медальон дурсгах нь цэргийн салбарт ихээхэн хөгжсөн соёл

15/03/2019, 12:37

???? ?????????? ?????

3/01/2019, 19:25

Гамшиг осол тохиолдсон үед Ард иргэдийн ирэх “Түр Цугаларах Талбай”-д

25/04/2019, 16:13

ЦАГИЙН САЛХИ СЭВЭЛЗҮҮЛСЭН "ЦАГИЙН ЗӨРҮҮ" ФОРУМ

17/04/2019, 12:19

Миний харсан Энэтхэгчүүд

13/03/2019, 09:42

“Хүний эрх, эрх чөлөө" шог зургийн үзэсгэлэнгийн нээлт боллоо

17/12/2019, 14:42

Монгол, Их Британи улсын далбаатай галт тэрэг аялалд гарав

19/02/2019, 15:55

Жүжигчин М.Макконахи Техассын их сургуулийн профессор болжээ

30/08/2019, 13:22

Хоккайдо: Монголын өсвөрийн гэрэл зурагчид тэргүүллээ

8/08/2019, 16:13

Уран уургач, бугуйлчдын тэмцээнээс....

27/02/2019, 17:25

АНУ-ын шийдвэртэй холбоотойгоор алтны ханш буурч, нефтийн ханш өслөө

14/08/2019, 15:22

Уран уургач, бугуйлчдын тэмцээнээс....

27/02/2019, 17:25

????? ????????? SpaceX ????????? ????? ??????? ?????

19/09/2018, 11:38

9/10/2018, 12:01

Миний харсан Энэтхэгчүүд

13/03/2019, 09:42

Үндэсний сэтгүүл зүй үүсэж хөгжсөний 106 жилийн ойн баярын өдөр

6/03/2019, 17:04

Жүжигчин М.Макконахи Техассын их сургуулийн профессор болжээ

30/08/2019, 13:22

Г.Батхүү агсаны амь насаа алдсан Төрийн ордны газар

22/05/2019, 14:51

Хэвлэл мэдээллийн салбарын гэрэл зурагчид үзэсгэлэнгээ нээв

25/03/2019, 09:25

“Хүний эрх, эрх чөлөө" шог зургийн үзэсгэлэнгийн нээлт боллоо

17/12/2019, 14:42

26/09/2018, 10:41

"Монголыг чиглэсэн 100 мянган жуулчин агаарын тээврээс болж аяллаа цуцалдаг"

22/04/2019, 15:55

???? ?????????? ?????

3/01/2019, 19:25

Уяачдад Монгол Улсын цол хүртээв

3/02/2019, 14:32

Гайхамшигт Антрактид Девен Строссын нүдээр

21/02/2019, 10:18

?.???????? ?????? ?????? ??????? ??????????? ???-?? ?????? ?????? ???????

21/09/2018, 13:45

Б.Баярсайхан: Байгууллагууд дэргэдээ цэцэрлэг байгуулахад төр хувьсах зардлыг нь даана

12/08/2019, 19:11

Эзэмшлийн газар дээрээ автомашин худалдаалж буй 15 ИААНБ-ын газар эзэмших эрхийг цуцаллаа

30/08/2019, 12:46

Өсвөрийн шатарчдын улсын аварга багаар Хэнтий аймаг шалгарлаа

6/03/2019, 11:03

ЦАГИЙН САЛХИ СЭВЭЛЗҮҮЛСЭН "ЦАГИЙН ЗӨРҮҮ" ФОРУМ

17/04/2019, 12:19