“Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийн асуудлын эхлэл ба өрнөл

.Жилд 26 сая тонн хүдэр боловсруулж 530.0 орчим мянган тонн зэсийн баяжмал, 4.5 орчим мянган тонн молибдены баяжмал vйлдвэрлэдэг, Монголын төсвийн орлогыг гол бүрдүүлэгч болж ирсэн “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувьтай холбоотой асуудлаар ойрын өдрүүдэд олон үйл явдал өрнөв.


Гол нь “Эрдэнэт үйлдвэр” компанийн 49 хувийг авах боломж тухайн үеийн Засгийн газарт байсаар байхад үүнээсээ татгалзаж, хувийн аж ахуйн нэгжид давуу байдал олгосон гэдэг нь асуудлын цөм болж байгаа юм. Одоо бол "Эрдэнэт үйлдвэр"-ийн 51 хувь төрийн эзэмшилд байгаа. Харин 49 хувийн эзэмшигчийн маргаан хоёр жил дамнан үргэлжилж байна. Гэхдээ УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан өнгөрсөн сарын 27-нд хэвлэлийнхэнд мэдээлэл өгөхдөө, "Эрдэнэт үйлдвэр", "Монголросцветмет" компани 100 хувь төрийн өмчит хуулийн этгээд хэлбэрээр улсын бүртгэлийн мэдээллийн санд бүртгэлтэй байгаа" хэмээснийг цохон тэмдэглэх нь зөв юм.


Ер нь бол,Авлигатай тэмцэх газар, Цагдаагийн Ерөнхий газраас 49 хувийг худалдан авах ажиллагаа нь төрийн өмчийг хууль бусаар авсан, мөнгө угаах гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл байх магадлалтай хэмээн үзэж, хэрэг бүртгэл үүсгэн шалгах хүсэлтийг Нийслэлийн прокурорт 2016 оноос хойш  хоёр удаа хүргүүлсэн ч татгалзсан хариу авсан байна.

Асуудлыг тойрсон үйл явдал хэрхэн эхэлж, өрнөснийг тоймлон өгүүлье.


Зэс, молибдений хүдрийн олборлолт, баяжуулалтаар Ази тивдээ томоохонд тооцогддог “Эрдэнэт үйлдвэр” 1978 онд Монгол, ЗХУ хоёр орны Засгийн газар хоорондын гэрээний дагуу "Эрдэнэтийн овоо"-ны орд газарт байгуулагдаж байсан түүхтэй. “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 51 хувийг Монгол Улс, 49 хувийг ОХУ-ын Ростех корпораци эзэмшиж байв.Харин 2016 онд ОХУ-ын Ростех корпорацтай хийсэн хэлцлийн дүнд 49 хувийн энгийн хувьцааг Монгол Улсад шилжүүлэн, “Эрдэнэт үйлдвэр” 100 хувь Монголын мэдэлд ирснийг тухайн оны зургадугаар сарын 28-нд Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэг мэдэгдсэн. Ингэхдээ Засгийн газар 49 хувийн энгийн хувьцааг худалдан авах давуу эрхээсээ татгалзаж, “Монголын зэс” корпорац ОХУ-ын “Ростех” компаниас шилжүүлэн авсан юм. 



Гэвч “Монголын зэс” корпорац нь 49 хувийг худалдан авахдаа хэд хэдэн хууль зөрчсөн гэж УИХ үзэж, төрийн өмчид буцаан авах талаар 2017 оны 23 тоот тогтоолыг баталсан.Тодруулбал, Үндсэн хуульд "УИХ олон улсын гэрээг соёрхон батлах, цуцлах асуудлыг бүрэн эрхийнхээ хүрээнд шийдвэрлэнэ" гэж заасан. Мөн Компанийн тухай хуулийн “Төрийн өмчит компанийн өмчлөгч нь төрийг төлөөлж УИХ байна” гэжээ. Гэвч дээрх компаниудын 49 хувийг худалдахдаа УИХ-аар хэлэлцүүлээгүй тул хууль тогтоох дээд байгууллагын онцгой бүрэн эрхийг зөрчсөн хэмээн үзэж, харилцан суутгал хийх замаар төрийн өмчид авахыг Засгийн газарт даалгасан.


Тус тогтоолын дагуу Засгийн газар 2018 оны 01 дүгээр сарын 04-нд ээлжит бусаар хуралдаж, “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийг 100 хувь төрийн мэдэлд авах шийдвэр гаргасан. Харин “Монголын зэс” корпорациас “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг төрийн мэдэлд авах шийдвэр нь хууль зөрчсөн хэмээн үзэж, шүүхэд гомдол гаргасан бөгөөд гурван шатны шүүхээс тус компанийн талд шийдвэр гараад байгаа юм.

Засгийн газрын өнгөрсөн сарын 27-нд болсон хуралдаанаар 2016 оны зургаадугаар сарын 09-ний Засгийн газрын хуралдааны тэмдэглэлийг нууцын зэрэглэлээс гаргахаар шийдвэрлэсэн. “Эрдэнэт үйлдвэр”, "Монголросцветмет" компанийн талаар авсан зарим арга хэмжээний тухай уг тэмдэглэлд “Монгол Улсын Засгийн газар хөрөнгө оруулалтын боломжгүй тул давуу эрхээсээ татгалзаж, 49 хувийг “Монголын зэс" корпорацид худалдах тухай” тухайн үеийн Аж үйлдвэрийн сайд Д.Эрдэнэбатын танилцуулга байгаа юм. Мөн уг хуралд “Монголын зэс” корпорац, Худалдаа хөгжлийн банкны удирдлагууд оролцож Засгийн газрын гишүүдийн асуултад хариулсан зэрэг тэмдэглэл багтаж байгаа бөгөөд үндэслэлгүйгээр нууцын зэрэглэлд оруулсан байсныг ил болгож байгаагаа Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ мэдээлсэн юм.


УИХ-ын 2017 оны 23 дугаар тогтоол, Үндэсний Аюулгүй Байдлын зөвлөлийн Н05/05 тоот зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Монгол Улсын Засгийн газарт эрх олгох тухай хуулийн 1,2 дугаар зүйлийг үндэслэн "Эрдэнэт үйлдвэр" ХХК, Монголросцветмет ХХК-д зургаан сарын хугацаанд онцгой дэглэм тогтоогоод байна. Онцгой дэглэмийн хугацаанд үйлдвэрийн үйл ажиллагаанд ямар нэгэн саад гарахгүй бөгөөд зөвхөн санхүүгийн үйл ажиллагаатай холбоотой хяналт, шалгалт хийх юм.

Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК-ийн хувьчлалтай холбоотой асуудлаар мэдээлэл хийхдээ, тус компанийн 49 хувийн хувьцааг “Монголиан коппер корпорэйшн” компани худалдан авсан 400 сая 270 мянган ам.доллароо хэрхэн бүрдүүлсэн талаарх схемийг доорх байдлаар танилцуулсан юм.


Үүний дараа, "АТГ болон ЦЕГ-аас 49 хувийн асуудлыг мөнгө угаах гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл байж болзошгүй хэмээн үзэж, “Эрдэнэт үйлдвэр”-тэй холбоотой зарим нэг аж ахуйн нэгжийн гүйлгээг шалгах хэрэгтэй тул Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнээр ахлуулсан ажлын хэсэг “Эрдэнэт үйлдвэр”-т ажиллаж, 8 өрөөг битүүмжлэн, “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн Тэргүүн дэд захирал, Эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч дарга болон Хуулийн хэлтэс, Санхүүгийн хэлтэс, Хангамжийн хэлтэс, Захиргаа, хүний нөөцийн хэлтсийн дарга нарыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлсөн юм.


Дээрх мэдээллээс хэд хоногийн дараа буюу энэ сарын 05-нд Авлигатай тэмцэх газар, Цагдаагийн ерөнхий газраас Худалдаа хөгжлийн банкны ТУЗ-ийн дарга Д.Эрдэнэбилэг, Гүйцэтгэх захирал О.Орхон, “Монголын зэс” корпорацийн Гүйцэтгэх захирал Ц.Пүрэвтүвшин нарыг саатуулан байцаалт авсан. Улмаар Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс дээрх гурван хүнийг үргэлжлүүлэн хорих шаардлагагүй хэмээн үзэж, суллах шийдвэр гаргасан. Ийнхүү 49 хувьтай холбоотой хүмүүсийг гадуур шалгаж байна.


"Монголын зэс" корпорацийнхан Засгийн газрыг хэлэлцээрийн ширээний ард суухыг энэ сарын 11-нд урьсан. ГэхдээМонгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ, энэ сарын зургаанд, "Тус үйлдвэрийн 49 хувийг худалдан авсан 400 гаруй сая ам.долларын 72.4 хувийг төрөөс, үлдэх 27.6 хувийг Худалдаа хөгжлийн банк гаргасан байх магадлалтай. Энэ схемийг хууль хяналтын байгууллага шалгаж тогтоосны дараа Засгийн газар “Монголын зэс" корпорацитай хэлэлцээрийн ширээний ард суух боломжтой” гэж  мэдэгдээд байгаа юм. Тиймээс Засгийн газраас одоогоор "Монголын зэс" корпорацид албан ёсоор хариу өгөөгүй байна.скачать dle 12.0